MAMURİYETTEN MEDENİYETE: BİR BATI DIŞI POLİTİK MODERNLEŞME

Abstract

Türk modernleşmesi batı-dışı bir çaba olarak ele alındığında önemli bir proje olarak algılanmalıdır. Çünkü modernlik bir süreç, modernleşme ise bir projedir. Batı, kendi tarihsel köklerine dönerek, bugünü ve yarınını inşa etmek suretiyle modernliği bir sonuç olarak karşılarken Türkiye gibi modernleşme ülkeleri, bir iradenin sonucu bu sürece dâhil olmuştur. Çünkü modernleşme modern olana yönelik bir tepkidir. Bu çalışmanın amacı, Türk modernleşmesini batı-dışı ya da alternatif bir modernleşme deneyimi bağlamında değerlendirmek ve modernleşmenin modernliğe kayıtsız kalamayışının tezahürünü ortaya koymaktır. Ayrıca çalışmanın kapsamı, Türk modernleşmesini, mamuriyete ulaşma hedefi, meşvereti tanımlama zaruriyeti ve muasır medeniyete ulaşma gayreti etrafında incelemeye çalışmaktır. Osmanlı-Türk modernleşmesini politik bir modernleşme gayesi etrafında tanımlama girişimi, aydınlar aracılığıyla modernleşmeyi seçen bir süreci izah etmeye yöneliktir. Bu izah, modernlik ve modernleşme arasında ayrım yapma suretiyle toplumsal sınıfların ve bürokratik kesimin etkisini irdelemeyle alakalıdır. Batı-dışı ya da alternatif modernleşme bağlamında değerlendirilen Türk modernleşmesi, inkâr, reddetme, yetersizliği görme ve benzemeye çalışma duygu ve eylemleri ile sarmalanmıştır. Bu bağlamda çalışma, bu duygular ile modernleşmeyi çeşitli olgular üzerinden açıklama girişimlerini ve gayretlerini farklı kavramlar üzerinden analiz etmeye çaba göstermektedir.