‘EKSİK’ HAYVAN - ‘ÜSTÜN’ İNSAN KARŞITLIĞININ ÖTESİNDE: NİETZSCHE’DE UNUTMA VE DERRİDA’DA DOKUNMA ÜZERİNE

Abstract

Düşünce tarihinde çok uzun bir süre boyunca insanın hayvan doğasına ek olarak özel bir niteliği varmış gibi tanımlanmış ve bu niteliği ya da yetisi sayesinde varlık ağacında ontolojik olarak diğer canlılardan, özellikle de hayvanlardan farklı olarak daha yüksek ve ayrıcalıklı bir pozisyona yerleşmiştir. Modern (insan) özne anlayışının ortaya çıkması ve yükselişiyle beraber insanın rasyonelliği ve belleği gibi yetileri, biyolojinin ve özellikle de Darwinci devrim ve bu devrimden sonra gelişen düşünce sistemleri için ise dokunma ve dokunma bağlamında insan eli, insanın onu diğer canlılardan ayıran özel niteliklere ya da yetilere sahip olduğu inancını devam etmiştir. Fakat postmodernizmin modern özne eleştirisi ile birlikte bu ayrıcalıklı konum ve bu konumu sağladığına inanılan nitelikler ve yetiler sorgulama konusu haline gelmiştir. Bugünkü postmodern durumun hazırlayıcısı kabul edilen birkaç düşünürden biri olan Nietzsche, belleğe yapılan aşırı vurgu yüzünden hayvansal unutma gibi önemli, aktif bir yetinin göz ardı edilmesini eleştirmiş ve bu yetinin ya da aktif dürtünün kozmolojik bir kuvvet olduğuna vurgu yapmıştır. Ona itibarını iade ederek bellek üzerinden diğer canlılara üstünlük kurduğuna inanan modern öznenin üzerine yükseldiği yapıyı temellerinden sarsmıştır. Derrida da çok benzer bir şekilde, insana özgü olduğu kabul edilen dokunma yetisinin tüm canlılarda ortak olduğunu, hatta Nietzscheci bir hamleyle bu yetiyi insan-hayvan ikiliğinin ötesine yerleştirerek benzer bir eleştiriyi başka bir yoldan devam ettirmiştir. Bu bağlamda bu metinde, iki düşünürün insan-hayvan ikiliği üzerine eleştirileri ele alınacak ve bu eleştirilerin ortaklıklarına vurgu yapılacaktır.